HEBEL: Smoleń – jeden z najpopularniejszych satyryków

Fot. Domena publiczna. Na zdjęciu Zenon Laskowik (od lewej), który przeprowadza wywiad z Bohdanem Smoleniem jako panią Pelagią (od prawej) w kabarecie Tey w skeczu “Z tyłu sklepu”.

Pierwsze skojarzenie, jakie nasuwa mi się z postacią Bohdana Smolenia, to widzę go wspólnie z Zenonem Laskowikiem w skeczu “Z tyłu sklepu” na Festiwalu w Opolu (1980). Smoleń na estradzie przebiera się za panią Pelagię, z którą Laskowik przeprowadza wywiad. Gdy Laskowik pyta: “Pani Pelagio, czy pani jeszcze może…?”,  zaraz w odpowiedzi słyszy: “No pewno…!”[1]. Na widowni wybucha zaś fala szczerego, radosnego śmiechu i wzmaga się burza oklasków.

Nic dziwnego, że Bohdan Smoleń w pierwszej kolejności kojarzy mi się z poznańskim kabaretem Tey. Stworzył w nim bowiem niezapomniany artystyczny tandem z Zenonem Laskowikiem, o którym jeżeli się pamięta, to z drugiej strony – dzięki jego udziałowi na scenie kabaretowej z Bohdanem Smoleniem. Czas, kiedy kabaret Tey święcił największe sukcesy, to był okres “karnawału Solidarności”. Byłem wtedy dzieckiem i bodajże zacząłem uczęszczać do szkoły podstawowej. Pierwszy raz zobaczyłem Bohdana Smolenia na małym ekranie w filmie “Kochankowie mojej mamy” (1985) w reż. Radosława Piwowarskiego. Zagrał w nim obok Krystyny Jandy, jednak jego nazwisko nierozerwalnie wiąże się z Laskowikiem. Pamiętam, że w filmie “Filip z Konopi” (1981) aktorzy razem chodzili po PRL-owskim osiedlu jako robotnik i fachowiec, no i wiecznie coś naprawiali…

Bohdan Smoleń był jednym z najpopularniejszych polskich satyryków i aktorów. Obok występów w kabarecie Tey, dużą popularność również przyniosła mu rola listonosza Edzia w serialu “Świat według Kiepskich”. Gościnnie pojawił się również na planie sitcomów: “13 posterunek” i “Niania”. Tylko najbliżsi wiedzieli o jego osobistych tragediach, np. o popełnieniu samobójstwa przez syna, a później – przez jego żonę. Smoleń większości widzów kojarzy się jednak z kimś wesołym, z poczuciem humoru, kto w niebanalny sposób potrafił rozbawić publiczność. Jak napisał jeden z publicystów i trudno się z tym nie zgodzić, że “Rozśmieszając Polaków, Smoleń i Laskowik obnażali absurdy życia w PRL-u, był to więc śmiech przez łzy. Przecież już Louis de Funès zauważył, że śmiech jest dla duszy tym samym, czym tlen dla płuc. Dzięki niemu łatwiej się Polakom w tej dusznej komunie oddychało”[2].

W latach 90. Smoleń nagrał kilka płyt w stylistyce disco-polo, jak również zagrał w filmie “Pan Kleks w kosmosie” (1999). Przebojem okazała się wykonywana przez niego piosenka “Ani be, ani me, ani kukuryku”, której tytuł nawiązywał do słów Lecha Wałęsy wypowiedzianych w wyborach prezydenckich po debacie telewizyjnej z Aleksandrem Kwaśniewskim. W ostatnich latach życia jednak wycofał się z życia artystycznego i zajął się dobroczynnością, zakładając fundację “Stworzenia Pana Smolenia”. Organizowała ona hipoterapię dla dzieci z porażeniem mózgowym i innymi wadami rozwojowymi. O swoim zaangażowaniu w działalność dobroczynną w 2009 roku w “Dzień Dobry TVN” powiedział: “Ja jestem tylko takim ozdobnym starcem, na podwórku, ja tam zagaduję rodziców, a zajęcia prowadzą profesjonaliści”[3].

Artysta odszedł 15 grudnia 2016 r. w poznańskim szpitalu, do którego trafił z ostrą infekcją. Smoleń od wielu lat zmagał się z chorobą płuc, która rozwinęła się u niego z powodu poważnego nałogu nikotynowego. Nakładem Wydawnictwa Rebis ukazała się napisana przez Katarzynę Olkowicz biografia Bohdana Smolenia “A tam cicho być!” (2022). Na pewno jest tak, co by nie mówić, że “Trudno znaleźć osobę tak pełną skrajności jak Bohdan Smoleń – jeden z największych artystów polskiej sceny. Utalentowany kabareciarz i aktor. Miłośnik zwierząt stroniący od ludzi. Postać komiczna i tragiczna zarazem”[4].

JAROSŁAW HEBEL


PRZYPISY:

[1] “Kabaret Tey. Z tyłu sklepu. Pani Pelagia”, https://youtube.com [dostęp z dnia: 12.10.2009].
[2] Paweł Piotrowicz, “»Jestem normalny człowiek«. Wspominamy Bohdana Smolenia”, https://kultura.onet.pl [dostęp z dnia: 9.06.2022].
[3] “Bohdan Smoleń nie żyje”, https://tvn24.pl [dostęp z dnia: 15.12.2016].
[4] Katarzyna Olkowicz, “A tam cicho być! Biografia Bohdana Smolenia”, https://lubimyczytac.pl [data dostępu: brak daty dostępu].